اموال منقول و غیر منقول

اموال جمع مال است و آن چیزی است که قابل استفاده بوده و ارزش مبادله اقتصادی و داد و ستد داشته باشد. فرق بین مال و شیء این است که مال همواره دارای ارزش مبادله اقتصادی و قابل تقویم به پول است، ولی شیء ممکن است ارزش مبادله اقتصادی داشته یا نداشته باشد. بنابراین هر مالی شیء است ولی هر شیء مال نیست. مثلا آفتاب و هوا، که در داد و ستد بکار نمی‌روند و ارزش مبادله اقتصادی ندارند و قابل تملک و تقویم به پول نیستند، شیء هستند لیکن مال به شمار نمی‌آیند.

حیوانات و اشیائی که مالک آن را برای عمل زراعت اختصاص داده باشد از قبیل گاو و گاومیش و ماشین و اسباب و ادوات زراعت و تخم‌ و غیره و به طور کلی هر مال منقول که برای استفاده از عمل زراعت لازم و مالک آن را به این امر تخصیص داده باشد از جهت صلاحیت محاکم و‌ توقیف اموال جزو ملک محسوب و در حکم مال غیر منقول است و همچنین است تلمبه و گاو و یا حیوان دیگری که برای آبیاری زراعت یا خانه و باغ‌ اختصاص داده شده است.

اموال منقول

در مورد حاصل و ثمره زمین اشجار از ظاهر قانون مدنی بر می‌آید که این اموال، تا موقعی که از درخت یا زمین جدا نشده باشند، غیرمنقول محسوب می‌گردند. لیکن قول مشهور فقهای امامیه این است که میوه‌ای که روی درخت فروخته می‌شود، یا حاصلی که قبل از درو کردن مورد معامله قرار می‌گیرد در حکم منقول است و از این رو حق شفعه که ویژه اموال غیرمنقول است در آن راه ندارد.ممکن است مقدار منفعت به مسافت تعیین گردد چنانکه در اجاره قید شود که اسب برای رفتن و برگشتن از تهران تا بیست کیلومتری راه قزوین می‌باشد و یا آنکه محلی که راکب یا محموله به آنجا حمل می‌شود معین گردد. حصر اجاره حیوان به رکوب و حمل و نقل خطا است زیرا ممکن است اجاره حیوان برای استفاده از شیر و پشم و نمایش و تماشا و لقاح هم باشد. بنابراین، به جای ماده ۵۰۷ قانون مدنی باید گفته شود: «در اجاره حیوان به هر حال باید هدف از اجاره به قدر کافی صریح و روشن باشد و رعایت مغابنه بشود.

اموال غیرمنقول

حق اِنتفاع از اشیاء غیر منقوله مثل حق عُمری و سُکنی و همچنین حق اِرتفاق نسبت به مِلک غیر از قبیل حق‌العبور و حق‌المَجری و‌ دعاوی راجعه به اموال غیر مَنقوله از قبیل تقاضای خلع ید و امثال آن تابع اموال غیرمنقول است. در اجاره حیوان ممکن است شرط شود که، اگر موجر در وقت معین محمول را به مقصد نرساند، مقدار معینی از مال‌الاجاره کم شود. به دستور ماده ۵۰۷ قانون مدنی، در اجاره حیوان ممکن است مقدار منفعت به مدت تعیین شود چنانکه در اجاره اشیاء است. مثلا اسبی را برای یک روز معین از طلوع آفتاب تا غروب یا از ساعت ۱۲ ظهر تا شش بعدازظهر اجاره نمایند.

اقساط مال‌الاجاره که به علت نرسیدن موعد پرداخت آن بر ذمه مستاجر مستقر نشده است به موت او حال نمی‌شود. علت این امر آن است که اجرت‌المسمی بر ذمه مستاجر مستقر نمی‌شود مگر آنکه منافع را استیفاء و یا تفویت نموده باشد. و چنانکه گذشت به تدریج که منافع حاصل می‌شود، اجرت‌المسمی به همان نسبت، بر ذمه مستاجر مستقر می‌گردد و دینی که علت استقرار آن پس از فوت به وجود می‌آید + نمی‌تواند به فوت حال گردد و چنانکه در حال شدن دیون موجله متوفی خواهد آمد، دیون موجله‌ای که به فوت مدیون حال می‌شود دیونی است که در حین فوت بر ذمه مدیون مستقر شده است.

اموال منقول و غیر منقول چیست

منافع عین مستاجره به وسیله عقد اجاره متعلق به مستاجر می‌گردد و نقصانی که در اثر آفت در زراعت به وجود می‌آید در ملک متعلق به مستاجر است همچنانی که هرگاه اضافه بر عایدات معمول سنوات سابق به دست آید تعلق به او خواهد داشت  منظور از آفت زراعت در اجاره عقار، آفت‌هایی است که در طبیعت متوجه زراعت می‌گردد و موجب نقصان و فساد محصول می‌شود مانند سن، ملخ، کمی بارش و امثال آنها و آنچه در اثر عیب در عین مستاجره حاصل شود از قبیل خرابی قنات و مانند آن از موضوع خارج است.

هرگاه مستاجر به موجب عقد اجاره مجاز در بنا یا غرس بوده، موجر نمی‌تواند مستاجر را به خراب کردن یا کندن آن اجبار کند و بعد از‌ انقضاء مدت، اگر بنا یا درخت در تصرف مستاجر باقی بماند، موجر حق مطالبه اجرت‌المثل زمین را خواهد داشت و، اگر در تصرف موجر باشد، مستاجر ‌حق مطالبه اجرت‌المثل بنا یا درخت را خواهد داشت.

منبع: وکیل VIP